برخی از نوازنده ها مانند استاد larry adler عقیده داشتند که اصطلاح سازدهنی از هارمونیکا صحیح تر است، البته نمی توان در این مورد نظر قطعی داد.

اصطلاح ساز دهنی می تواند برای سازهای زیادی مانندAsian sheng ،  sho،  khaen، sompoton  به کار رود و علاوه بر آن در اصطلاحات رایج مربوط به موسیقی غربی مانند آکوردها، ملودی ها و دیگر ابزار رایج در موسیقی از اصطلاح harmonica استفاده می شود. تمام این آلات موسیقی که در بالا ذکر شد می توانند به نوعی  ساز دهنی محسوب شوند.

واژه Harmonica با واژه های مختلفی مانند Harmonika، Armonica، Harmonicon، Garmonica و چندین اصطلاح دیگر ارتباط معنایی نزدیکی دارد و در عنوان برخی Tunebook ها نیز استفاده شده است. حتی در سال های ۱۸۰۰ یک مجله معتبر در حوزه موسیقی تحت عنوان “The Harmonicon” در بریتانیا فعالیت می کرد.

متخصصین حوزه موسیقی که در زمینه سازهای مختلف مطالعه می کنند از واژهHarmonica  یا Harmonicon به عنوان اصطلاح عمومی برای ادوات موسیقی که بر پایه *(Idiophone) هستند و یا از منابع صوتی مختلف که توانایی تولید چند صدا به صورت همزمان در یک لحظه دارند استفاده می کنند.

به عنوان مثال در بعضی از فرهنگ ها برای تولید صداهای مختلف از یک ردیف سنگ استفاده می کردند که با ضربه های متفاوت به آن ها صداهای مختلفی تولید می شد. از Metrologic harmonica برای تولید صدا به وسیله باد استفاده می شده و علاوه بر آن در قرن ۱۸ میلادی برای پیش بینی وضع هوا و کارهای هواشناسی نیز به کار می رفته است.

Chemical harmonia یا هماهنگی شیمیایی راه دیگری برای ایجاد صداهای مختلف بوده که با استفاده از شعله آتش و حرارت اقدام به تولید هارمونی های مختلف صوتی می کرده اند.

نوع دیگری نیز که Glass harmonica  خوانده می شده با استفاده از ظروف مختلف شیشه ای که در یک ردیف با فواصل مشخص قرار گرفته بودند و اندازه های متفاوتی داشته اند صداهای مختلفی تولید می کرده اند.

 Bell harmonica نیز مانند Glass harmonica  بوده ولی به جای استفاده از یک ردیف ظرف شیشه ای از ظروف فلزی در آن استفاده می شده است.

وسیله ای دیگری برای این کار با نام Panharmonicon که توسط Johann Nepomuk Maelzel اختراع شده بود و عملکرد آن به صورت مکانیکی بوده است.

Nail harmonica، Stiftharmonika یا Nagelharmonika وسیله دیگری است که به صورت یک ردیف دندانه فلزی که روی چوب و یک صفحه صوتی نصب شده بوده و با استفاده از یک کمان مانند ویلن صداهای مختلفی به وسیله آن تولید می کرده اند.

Melk harmonica یا Stockspiel دستگاه دیگری برای نواختن بوده و با استفاده از یک دستکش مخصوص که المان های چوبی و فلزی را تحت تأثیر قرار می داده صداهای مختلفی تولید می کرده اند.

این وسیله ها اولین ابزارهایی بودند که توانستند با ایجاد یک همخوانی هماهنگی مناسبی بین دهان و دست ایجاد کنند. امروزه در بسیاری از کشورهای اروپایی اصطلاح harmonica بیشتر برای ساز آکاردئون به کار گرفته می شود.

در کشورهای غربی ابتدا به سازهایی که با دهان نواخته می شدند Harmonica اطلاق می شد. آقای Helmholtz سال ۱۸۷۷ در کار کلاسیک خود به نام “در تأثیرات صداها” ذکر کرده که سازهای دهنی کوچک که عموماً از چوب، فلز و شیشه ساخته می شوند با نام Harmonica شناخته می شوند.

از دیگر سازهای بادی که در گذشته در غرب وجود داشته و با این نام شناخته می شده می توان به

• Kirsnik’s Harmonika
• Svetchina’s Harmonik
• Hackel’s Physharmonica
• Bibelharmonika

اشاره کرد.

تمام این سازها به صورت کلید دار بودند و بیشتر به صورت دهانی مورد استفاده قرار می گرفتند.

حتی اگر از اصطلاح Mundharmonika استفاده کنیم ممکن است بعضی ها منظور دقیق شما را به اشتباه تفسیر کنند. این اصطلاح در اروپا و زبان آلمانی برای توصیف guimbarde و یک نوع ساز یهودی نیز استفاده می شود.

ترجمه و گردآوری: ماندانا شهریان