زمان مطالعه : ۶ دقیقه

[ratemypost-result]

سازدهنی دیاتونیک (به انگلیسی: Diatonic Harmonica) که به آن سازدهنی بلوز یا Blues Harp هم می‌گویند، گام‌ها و آکوردهای اصلی این سبک را می‌نوازد. تکنیک های نواختن خاص آن مانند بِند (به انگلیسی: Bending) در حالت مکش، دامنه تونال آن را افزایش می‌دهد و صدایی خاص و دوست داشتنی را تولید می‌کند. همین صدای ویژه این ساز را جزو جدا نشدنی سبک‌هایی چون بلوز، فولک و کانتری و بلکه پاپ و راک کرده است. خانه سازدهنی در این نوشته به معرفی مختصری از این ساز پرداخته است.

سازدهنی دیاتونیک یا همان سازدهنی بلوز نمی‌تواند به راحتی سازدهنی کروماتیک همه نت‌ها را تولید کند. اما برخی از نت‌ها را می‌توان با تکنیکی به نام بندینگ (به انگلیسی: bending) ایجاد کرد. صدای نت‌های bend شده است که بیشتر افراد را به این ساز جذب می‌کند.

سازدهنی دیاتونیک در تمام کلیدهای ماژور و مینور ساخته می‌شود. علامت نشان دهنده کلید ساز دیاتونیک معمولا در کنار یا انتهای ساز درج می‌شود. به عنوان مثال درج حرف C به این معنا است که سازدهنی دیاتونیک دارای کلید دو است.

همان طور که در مقاله مربوط به معرفی انواع سازدهنی توضیح داده شد، بسیاری از معلمان بین المللی سازدهنی، از جمله JP Allen، برای موفقیت هنرجویان مبتدی در دوره های آموزش سازدهنی بر آموزش با سازدهنی پایه ۱۰ سوراخ دیاتونیک تاکید دارند.

گره خوردن سازدهنی دیاتونیک با موسیقی بلوز تنها به این دلیل نیست که این ساز صدای گیرا و جذابی دارد. بلکه حقیقت دیگری در قابلیت‌های این ساز نهفته است.

با این که اولین نمونه‌های سازدهنی دیاتونیک امروزی توسط کمپانی هوهنر آلمان تولید شد، اما نوازندگان قابل آمریکا بیشتر از سایرین به آن علاقه نشان دادند. آنها همیشه در تلاش بودند تا در سبک بلوز صداهایی را به کار گیرند که باعث ایجاد تصویری در ذهن شنونده شود. به این نوع تصویر سازی اصطلاحا Sound Picture گفته می‌شود.

به عنوان مثال، نوازندگان سازدهنی توانستند صدای قطار را با استفاده از این ساز به خوبی به تصویر بکشند. این کار توسط قابلیت bending نت‌ها و همچنین نواختن آکوردهای ریتمیک با سازدهنی دیاتونیک امکان پذیر شد. از میان بهترین اجراهای صدای قطار توسط سازدهنی دیاتونیک که ضبط و ماندگار شده‌اند، می‌توان به آهنگ Railroad Piece با اجرای Palmer McAbee، آهنگ Railroad Blues با اجرای Freeman Stowers و نمونه‌های اجرا شده توسط Ace Johnson و Richard Amerson اشاره کرد.

نمونه دیگر از ایجاد Sound Picture توسط سازدهنی دیاتونیک قطعه I Want My Mama است که توسط Salty Holmes اجرا شد. در این قطعه گویی نوازنده سازدهنی در حال صدا کردن مادر و بیان این جمله است که من مادرم را می‌خواهم.

علاوه بر این، در قطعاتی به نام Fox Chase که به معنای شکار روباه است، صداها و جیغ و فریادهایی که مراسم سنتی شکار روباه را به خاطر می‌آورد، توسط سازدهنی دیاتونیک شبیه سازی و به نوعی به تصویر کشیده می‌شود. یکی از نمونه‌های برجسته این قطعات اجرای Fox Chase توسط DeFord Bailey است.

سازدهنی دیاتونیک دارای ۱۰ سوراخ است. در حالت عادی، این ۱۰ سوراخ می‌توانند با تولید ۱۹ نت می‌توانند محدوده کمتر از ۳ اکتاو را پوشش دهند. اما با کمک تکنیک bending این امکان وجود دارد که نت‌های بیشتری نواخته شوند.

سازدهنی دیاتونیک ساختار ساده‌ای دارد. این امر یکی از تفاوت‌های اصلی این ساز با سازدهنی کروماتیک محسوب می‌شود. چرا که سازدهنی کروماتیک دارای اجزای بیشتر و ظریف‌تری است. در ادامه اجزای سازدهنی دیاتونیک که در تصویر زیر نمایش داده شده‌اند را معرفی می‌کنیم.

شانه بدنه اصلی ساز را تشکیل می‌دهد که شامل مسیرهای عبور هوا است. این مسیرهای هوا تیغه‌ها (به انگلیسی: Reeds) را در بر می‌گیرند. اصطلاح شانه از شباهت این قطعه ساده و شانه مو نشات می‌گیرد. شانه‌های هارمونیکا به طور سنتی از چوب ساخته می‌شدند، اما اکنون معمولاً از پلاستیک (ABS) یا فلز نیز ساخته می‌شوند. برخی از طرح های مدرن و آزمایشی شانه‌ها دارای مسیرهای پیچیده‌تری برای عبور هوا هستند. تصور برخی نوازنده‌ها این است که جنس شانه تاثیر زیادی بر روی صدای ساز دارد، در حالی که این تاثیر چندان زیاد نیست. اما استفاده از مواد با ماندگاری و دوام بیشتر قطعا یک مزیت محسوب می‌شود.

با توجه به این که شانه چوبی می‌تواند رطوبت را از تنفس نوازنده جذب کند، ممکن است به مرور زمان دچار تورم و ترک شود و مشکلاتی را در نواختن ساز ایجاد کند.

Reed-plate صفحه‌ای است که تیغه‌های ارتعاش کننده بر روی آن قرار دارند. این تیغه‌ها معمولاً از فلز برنج ساخته می‌شوند. اما ممکن است گاهی از جنس استیل، آلومینیوم و یا پلاستیک هم ساخته شوند. این تیغه‌ها در بیشتر مواقع به Reed-plate پرچ می‌شوند، اما ممکن است گاهی هم جوش خورده یا در جای خود پیچ شوند. تیغه‌های داخلی (درون محفظه هوای شانه) در اثر دمیدن مرتعش می‌شوند و در مقابل، تیغه‌های خارجی به مکش پاسخ می‌دهند و به ارتعاش در می‌آیند.

در بیشتر مواقع Reed-plate سازدهنی دیاتونیک توسط پیچ به شانه و کاورها متصل می‌شود. اما در گذشته ممکن بود که این اجزا توسط میخ به هم متصل شوند. برخی از سازهای دیاتونیک هم Reed-plat هایی دارند که به شانه پرس شده‌اند مانند مدل‌های کاملا آمریکایی دوران جنگ جهانی دوم.

صفحات Cover plates برای پوشاندن شانه و Reed-plate در دو طرف ساز قرار می‌گیرند. این صفحات در بیشتر سازهای دیاتونیک از جنس فلز ساخته می‌شوند و در برخی موارد هم ممکن است از چوب و یا پلاستیک باشند.

در کل در سازدهنی دیاتونیک دو نوع Cover plate وجود دارد: نوع اول صفحات باز و با طراحی سنتی هستند و نوع دوم صفحات با طراحی بسته مانند مدل‌های Hohner Meisterklass و Suzuki Promaster هستند. گفته می‌شود که کاورهای بسته کیفیت صدای بلندتری را تولید می‌کنند.

[ratemypost]