زمان مطالعه : ۶ دقیقه

[ratemypost-result]

سازدهنی ترمولو (به انگلیسی: Tremolo Harmonica) نوعی سازدهنی است که در آن برای تولید هر نت دو تیغه وجود دارد که در حین نواختن هم زمان با هم ارتعاش می‌کنند. با توجه به این ویژگی، ساز ترمولو از نظر ظاهری هم دارای دو ردیف سوراخ است. کوک این دو تیغه با هم قدری متفاوت است. به این معنا که فرکانس صدایی که تولید می‌کنند دقیقا یکسان نیست و با هم اندکی تفاوت دارند. در این شرایط، این دو موج صوتی بر روی هم تاثیر مخرب داشته و باعث ایجاد یک جلوه صدای ویبره در ساز می‌شوند. این اثر در موسیقی با عنوان ترمولو شناخته می‌شود و به همین دلیل نام این ساز هم سازدهنی ترمولو است.

در مقاله‌های قبلی خانه سازدهنی انواع سازدهنی را شناختیم و در مورد سازدهنی دیاتونیک و سازدهنی کروماتیک و ویژگی‌ها و تفاوت‌های آنها صحبت کردیم. در این نوشته هم به بررسی ویژگی‌های ساز ترمولو می‌پردازیم.

اصطلاح ترمولو به معنای تغییر متناوب در صدا یا همان ویبره صدا است. ممکن است گاهی به اشتباه این اصطلاح را به عنوان تغییر در زیر و بمی صدا به کار ببرند. بیشتر آلات موسیقی ارکسترال با نواختن مکرر یک نت چنین اثری را به وجود می‌آورند. سازدهنی ترمولو با استفاده از یک اثر فیزیکی به نام ضربان (به انگلیسی: beats) این صدا را تولید می‌کند.

گفتیم در ساز ترمولو یک نت به طور همزمان توسط دو تیغه تولید می‌شود که کوک آنها دقیقا بر هم منطبق نیست. چرا که یکی از این تیغه‌ها پهن‌تر از دیگری است و به همین دلیل فرکانس صدای آنها با هم یک تفاوت جزئی دارد. در این شرایط، صدایی که شنیده می‌شود فرکانس ثابتی دارد اما یک جلوه ویبره (یا vibrato) به خود می‌گیرد.

این اثر در بین سازهای غربی که دارای تیغه‌های ارتعاش کننده هستند تقریباً رایج است و در آکاردئون، هارمونیوم (یا harmonium) و ارگ بادی (به انگلیسی: reed organs) هم دیده می‌شود. علاوه بر این موارد، پدیده ترمولو در پیانو نیز استفاده می‌شود که در آن سه سیم ارتعاش کننده به مقدار بسیار کمی زیرتر و یا بم تر کوک می‌شوند و به این ترتیب صدای غنی‌تری را به ساز می‌دهد.

از آنجایی که سازدهنی ترمولو اولین بار در شهر وین اتریش طراحی و استفاده شد، مکانیسم آن سیستم وین یا wiener system نامیده می‌شود. در این سازدهنی دو Reed-plate وجود دارد که هر کدام از جفت تیغه‌های یک نت، بر روی یک reed-plate تعبیه شده است. در این ساز، بر خلاف سازدهنی‌های دیاتونیک متداول، نت‌های فوت و مکش یک مسیر مشترک برای جریان هوا ندارند. در این شرایط هر تیغه ارتعاش کننده از سایر تیغه‌ها کاملا ایزوله است. همین ویژگی باعث می‌شود که در سازدهنی ترمولو سوراخ‌ها تنها یا به فوت و یا به مکش واکنش نشان می‌دهند و نت تولید می‌کنند. این حالت برعکس سازهای دیاتونیک و کروماتیک است که در آنها سوراخ‌ها هم با فوت و هم با مکش نت تولید می‌کنند.

با توجه به این ویژگی‌ها، انعطاف ساز ترمولو برای ایجاد جلوه bending و سایر جلوه‌ها بیشتر است. همچنن نوازنده می‌تواند با فوت کردن تنها در یک سوراخ از ایجاد اثر ترمولو جلوگیری کند. به همین دلیل است که نوازنده‌های سازدهنی ترمولو این ساز را متفاوت از سازهای دیاتونیک و کروماتیک می‌دانند.

شاید بتوان گفت پر تعدادترین نوع سازدهنی در جهان سازدهنی ترمولو است. این ساز در موسیقی محلی و همچنین در بیشتر نواحی آسیای شرقی بسیار محبوب است. در غرب، سازدهنی ترمولو معمولاً در میان نوازندگان موسیقی محلی سنتی رواج دارد که در سراسر اروپا و آمریکای جنوبی می‌توان نمونه‌های آن را پیدا کرد. علاه بر این، سازدهنی ترمولو در چین، ژاپن، کره، تایوان و سایر مناطق آسیا، تقریباً در همه سبک‌های موسیقی از محلی تا کلاسیک یافت می‌شوند. حتی سازدهنی ترمولو که مختص نوازندگی گروهی (به انگلیسی: ensemble playing) است هم در طراحی شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بیشتر نوازندگان در حین اجرا از چندین سازدهنی با کلیدهای مختلف استفاده می‌کنند تا بتوانند گام‌ها و آکوردهایی را اجرا کنند که ممکن است همگی هم زمان در یک ساز وجود نداشته باشند.

سازدهنی ترمولوی کروماتیک (به انگلیسی: Chromatic Tremolo Harmonica) نوعی سازدهنی کروماتیک است که به واسطه استفاده از دو reed-plate برای تولید صدای هر نت، اثر ترمولو در آن ایجاد می‌شود. این ساز چندین سال است که در تعداد محدود توسط John Infande، تکنسین سازدهنی تولید می‌شود. اخیرا هم شرکت ژاپنی سوزوکی ساز ترمولوی کروماتیک خود را به بازار معرفی و ارائه کرده است.

[ratemypost]