زمان مطالعه : ۵ دقیقه

[ratemypost-result]

در این نوشته به نحوه چیدمان نت ها در سازدهنی دیاتونیک اشاره می‌کنیم تا هنرجویان بتوانند با شناخت نت ها در این سازدهنی مهارت نوازندگی خود را بیشتر تقویت کنند. بعضی از نوازنده ها معتقد هستند که قرارگیری نت ها در سازدهنی دیاتونیک پیچیده و بدون قاعده است. واقعیت این است که این نحوه قرار گیری نت ها با توجه به سبک این نوع ساز و قابلیت نواختن آکوردهای موسیقی بلوز در نظر گرفته شده و نمی‌توان آن را بدون نظم و قاعده دانست. بلکه با شناخت و تسلط بیشتر نسبت به این سبک موسیقی، می‌توانیم با این چیدمان خاص نت‌ها ارتباط برقرار کنیم و آن را به خوبی به خدمت بگیریم.

چیدمان نت ها در سازدهنی دیاتونیک در تصویر زیر نشان داده شده است. همان طور که می‌دانید این ساز ده سوراخ دارد و توسط فوت و مکش در هر کدام از آنها نت های متمایزی نواخته می‌شود که در تصویر زیر نشان داده شده است.

علاوه بر این، در این تصویر آکوردهایی که توسط سازدهنی دیاتونیک قابل اجرا هستند نشان داده شده‌اند.

آکورد دو ماژور: چیدمان نت ها در سازدهنی دیاتونیک به نحوی است که تمام نت‌های فوت متوالی، به ترتیب از سوراخ شماره ۱ تا سوراخ شماره ۱۰ نت‌های آکورد دو ماژور را اجرا می‌کنند که عبارت هستند از نت‌ها دو – می – سل (C E G).

آکورد سل ماژور: نت‌های مکش سوراخ‌های ۲ تا ۴ سازدهنی دیاتونیک به ترتیب نت‌های آکورد سل ماژور را تولید می‌کنند که عبارتند از سل – سی – ر (G B D).

آکورد بلوز: آکورد هفت دومینانت سل (به انگلیسی: G Dominant 7th Chord) که به آن آکورد بلوز هم می‌گویند یکی از آکوردهای مهم سازدهنی دیاتونیک است که با مکش سوراخ‌های ۲ تا ۵ و نواختن نت‌های سل – سی – ر – فا (G B D F) تولید می‌شود.

در نوشته مربوط به سازدهنی دیاتونیک توضیح دادیم که این ساز ده سوراخ دارد و کمتر از سه اکتاو را پوشش می‌دهد که به جز اکتاو میانی، دو اکتاو دیگر این ساز کامل نیستند. اکتاوهای سازدهنی دیاتونیک به این صورت نامگذاری می‌شوند:

اکتاو پایینی از سوراخ شماره ۱ تا سوراخ شماره ۳ سازدهنی دیاتونیک را در بر می‌گیرد. در اکتاو پایینی دو نت درجه چهارم گام ماژور و درجه ششم گام ماژور جا افتاده‌اند. به عنوان مثال، در صورتی که سازدهنی دیاتونیک شما در کلید C (دو) ساخته شده باشد، اکتاو پایین آن دو نت F (فا) و A (لا) را ندارد که با استفاده از تکنیک Bending می‌توان آنها را ایجاد کرد. در میان نوازنده‌ها مصطلح است که به این نت‌های حذف شده، نت جا افتاده یا نت گم شده (Missing Notes) می‌گویند.

اکتاو میانی از سوراخ شماره ۴ تا سوراخ شماره ۷ سازدهنی دیاتونیک را در بر می‌گیرد. نکته دیگر در مورد سه اکتاو و نحوه چیدمان نت ها در سازدهنی دیاتونیک این است که تنها اتاق میانی این ساز کامل است و تمام نت های گام ماژور را به ترتیب می‌نوازد.

اکتاو بالایی که از سوراخ شماره ۷ شروع می‌شود و تا سوراخ شماره ۱۰ ساز را در برمی‌گیرد. به طور معمول نت‌های فوت هر سوراخ از نوت مکش بم‌تر هستند. اما در اکتاو بالایی نحوه چیدمان نت ها در سازدهنی دیاتونیک برعکس است و در سوراخ‌های ۷ تا ۱۰ نت های مکش نسبت به نت‌های فوت بم‌تر هستند همچنین در این اکتاو تکنیک Bending بر روی نوت‌های فوت اجرا می‌شود.

لازم است این نکته را در نظر بگیرید که سوراخ شماره ۷ همزمان محل پایان اکتاو میانی و آغاز اکتاو بالایی است.

یک نکته در مورد اکتاو پایینی سازدهنی دیاتونیک این است که نت فاصله پنجم در این اکتاو دو بار تکرار می‌شود. به این صورت که هم با مکش در سوراخ ۲ و هم فوت در سوراخ ۳ این نت نواخته می‌شود. اگر سازدهنی دیاتونیک شما در کلید C (دو) است، درجه پنجم آن نت G (سُل) است.

این امر در حین نواختن سازدهنی در پوزیشن دوم (به انگلیسی: Second Position) اهمیت دارد. پوزیشن دوم یعنی سازدهنی را در کلیدی بنوازیم که یک فاصله پنجم کامل (به انگلیسی: Perfect Fifth) بالاتر از کلید اصلی آن باشد. ممکن است گاهی به جای فاصله پنجم کامل گفته شود به اندازه ۷ نیم پرده (به انگلیسی: semitone).

پوزیشن دوم در سبک‌های موسیقی بلوز، راک و کانتری کاربرد دارد و لازم است نوازنده بتواند از این قابلیت مهم سازدهنی دیاتونیک به خوبی استفاده کند. شاید بتوان گفت نوازندگی در پوزیشن دوم مهمترین قابلیت در این سبک‌های موسیقی است.

اگر مقاله‌های قبلی خانه سازدهنی درباره سازدهنی دیاتونیک را مرور کرده باشید می‌دانید که در بیشتر مواقع کوک این ساز به صورت کوک ریشتر یا ریختر (به انگلیسی: Richter Tuning) در گام ماژور است. البته سازهای دیاتونیک در کوک‌های دیگری هم وجود دارند. به عنوان مثال، برخی شرکت‌ها سازهای دیاتونیک با کوک کانتری (به انگلیسی: Country Tuning) و انواع کوک‌های مینور (به انگلیسی: Minor Tuning) را هم طراحی و عرضه کرده‌اند.

به واسطه چیدمان نت ها در سازدهنی دیاتونیک تعداد و نوع آکوردهای قابل اجرا تنوع خاصی پیدا کرده و  این ساز به خوبی قابلیت نواختن آکوردها، آرپژها و همچنین بداهه نوازی را به نوازنده ارائه می‌دهد.

[ratemypost]